थेनि पनाघररि दोगे जेक्खे तिगा लामुबा, मृगान्कोबाबुला आसाङका पुस्टि तासिन ख्लाजि । थेला कारला पेट्रोल जिन्जि । ल्हानान दुइ चुर्से पेट्रोल उन्बा यन्त्रसे गे लाबारि ख्लाबा मुबा । तिनि योरि ग्यामरि ब्राबा ङ्हाच्छा थेसे चु ताम थेला चालक सुधिरदा पाङबा मुबा । तासाइ सुधिरसे ङ्यान्बा आरेमुबा । देन्बारि काररि पेट्रोल यन्त्रसे उन्बाबिमा च्याङना मुबा । 

‘दारे एसे तिला लाला ओम ?’ मृगान्कोबाबुसे ङ्योइजि । 

‘ङा ब्रासि पनाघर निला ओम पेट्रोल बासि खाला’ सुधिरसे जवाफ पिन्जि । 

‘पनाघर कादे थारेङ मुला ?’

‘छ्योआछ्यो माइल सोम ।’

‘थेला मतलब ङाइ चुरि च्याङनारि नोन अडाइ घन्टा ब्रान्तोबा ताजि । चु मुतेबा एला दोस हिन्ना । दारे ङाइ तिला लासेला मुला एसे म्हान्बा मुला ?’

मृगान्कोबाबु रमाइलो म्हि मुबा । साधारतया थे ह्राङला चालक वा ग्याप्पादा हप्किदप्कि आलामुबा । तासाइ, थे एकलासे ग्लारि घन्टा ङ्हि ल्हाना दुइदोना काररि गिक्खे चितोबा ताजि बिबा ताम डान्सि बाबा थेदा झिज्याट ल्हागतिसि खाजि ।

‘अ.., ए निसिन ख्लागो । ह्याङ ८ बजेदोनारि कलकत्ता दोबारि खाम्ला ? दाते साडे तिन ङ्ह्याजि ।’
‘दोला ताला हजुर । ८ बजेदोनारि ह्याङ हिन्बान दोबारि खाम्ला ।’

‘पेट्रोलदा चु न्होर किन्गो । दोसि चुह्राङबा गल्ति खाइमाइ थालाउ । चोदे ह्रेङबा ल्हामरि एसे खाइमाय चुह्राङबा जोखिम थिला आदे ।’

न्होर किन्सि सुधिर पनाघररिक्यार ब्राजि । 

मृगान्कोसेखर मुखोपाध्याय प्रख्यात ब्रिखेन मुबा । दुर्गापुरला याखारगि क्लबसे थेला अभिनन्दन लाबा हेतुसे सांस्कृतिक गेताङरि थेदा निम्तो लाबा मुबा । रेलरि रिजर्भ सिट याङबारि आखाम्बासे थे काररि थोन्बा हिन्ना । कप गि चिया थुङबा वातो योरि आउदिन योना थेसे दुर्गापुररिक्यार वाङबा मुबा । दाते थे दिम दोबा ताङरि मुबा । थे अन्धबिस्वासरि बिस्वास लाबा खालला म्हि आहिन्मुबा, थेतासि खानाङलाइ ल्हामरि ब्राबा ङ्हाच्छा थेसे खाइमाइ पात्रो ओर्सि साइत आच्यामुबा । तासाइ दाते थेदा खाराङ खाराङ ङ्हाम्जि बिसाम थेसे ओसो पात्रो च्याबा लाबा हिन्साम ओम थेग्याम्से ह्रेङबा ल्हाम लाबारि आज्याबा ताला बिबा थाहा याङबा हिन्साम थे खाजिबाइ अचम्मला ताम तासेला आरेमुबा । 

थेसे कारग्याम्से फाप्सि ओसो गो छेङजि ओम चुरोट म्राजि । थेलिच्छा थेसे क्यारसेजासे च्याजि । 
थे जनवरि लाला लिच्छाला ताम हिन्ना । साग्याम्से मुतेबा बालि दुइजिन्बा मुबा । लिखन्डि बाझो चेजुगु ल्होलो माइल क्यारदोना बक्पा मुबा । ल्हानान क्यार याखारगि इमलिला दोङ ङामरि जाबा ब्राङ रापचिबा म्राङजि । थेरि तिबा स्यान्दो तिलाइ चिन्ह आम्राङनि । थेबिमा क्यार पाम दोङजुगुला लस्कर रापचिबा मुबा, ओम थेबिमा क्यार रुङबा, दोपदोप्बा ह्रि मुबा । सडकला तिलोगि अर्थात पुर्वरिक्यार थेदा थेनोन दृस्यसे डेन लाजि । 

पस्चिमरिक्यार नोन चिजबिज ओदे फेबा आरेमुबा । सडकहेन्से छ्योआछ्या ४० फुट क्याथाङ याखारगि ग्योइ मुबा, तासाइ थेरि क्युइ ओदे आरेमुबा । तिलाइ काडेतार झाडिदा ख्लासि थेग्याम म्राङबा तिलाइ दोङ आउदिन थारेङ मुबा । थेरि गोर ङ्हि ब्राङ मुबा तासाइ म्हिलाजा खानाङए मिन आरेमुबा । साला गुङरि याखारगि बुख्याचा मुबा । उतरिक्यारला मुरि बादलजुगु मुबा तासाइ मृगान्कोबाबु राप्बा ग्ला बिसाम आउदिन घमाइलो मुबा । हाङबाला दुइ तासाइ नोन ह्रेच्छाकलिच्छा मृगान्कोबाबुदा छेपपा छाबाह्राङ छोर्ला । थेतासि थे दोसि काररि खाजि । ओम झोलाग्याम जासुसि ग्रेनराप तेसि डोबारि चुजि । 

तिलाइ मिनेटलिच्छा गोर ङ्हि एम्बासेडर कार थेन याखारगि लरि थेग्याम ङ्हाच्छा निबा मुबा । गोरङ्हि गुङरि याखारगि कार कलकत्ताला दिसारिक्यार निबा मुबा । तिलाइ ह्रो लातोला कि बिसि थेदा ङ्योइबारि खाजिबाइ चालक नोन थोरि थेनआतानि । मुतेबा बंगालिजुगु स्वार्थि मुला, मृगान्कोबाबुसे म्हान्जि । थेनिकादे च्याङनारि सुताइ ओराङ लामा ह्राङदा खाजिबाइ असुबिस्ता तासेला तामा स्यान्दोला भलाइ वा सुबिस्ताबारे खाइमाइ आडान । आहिन, थेसे नोन थेह्राङ नोन लाबा लामुला ? थेए नोन आखिर बंगालिन मुबा । थे सुबिख्यात ब्रिखेन मुबा, तासाइ थेला यससे थेजा मुबा कमजोरिजुगुदा दाङबारि निस्चय नोन आखाम्मुबा । 

उतररिक्यारला खासुजुगुसे योनायोना ल्हेसिकेन मुदा खापपिन्जि । ठिक थे दुइरि सिम्बा लाबा चलप ताबारि चुजि । मृगान्कोबाबुसे झोलाग्याम जर्सि तेसि क्वान्जि । दिनि ५ बजेरिक्यार नुप्सेला मुबा । थेलिच्छा झान सिम्सेला मुबा । अहो, सुधिरसे थेदा खाराङबा अक्कररि फसाप लापिन्जि । 

मृगान्कोबाबुदा ह्राङला सेम छ्योइरि ग्लाखिरि ताबारि आखाम बिबा थाहा मुबा । सायद थेला रापला लागि छार बिसयबारे ओसो डान्सि च्यातोला । भारत बिबबा स्योस्योसे याखारगि राप ह्रिबा मुबा, तासाइ थेसे दातेदोना ब्रिबा आरेमुबा । दुर्गापुरग्याम खामा तुन्बा ल्हामला ताङरि थेला दिमागरि याखारगि रापसे लि किन्बारि चुबा मुबा । दाते नोटबुक तेसि थेसे तिलाइ बुदा दुइजि । 

लाउ, काररि चिमाम ब्लेसिगा खाजि । 

थेसे नोटबुक थान्जि, माङग्यार थोन्जि ओम स्यान्दो चरोट म्राजि । थेलिच्छा तिलाइ गोङमा ल्हेसि थ सडकला गुङरि राप्बारि दोजि । चुह्राङ ङ्हाम्मुबा म्हान्गे साग्लो संसाररि म्हि प्रानि थे याखारगि जेक्खे मुला । थेदा चोदेल्हाना निर्जनपनाला अनुभुति खाइमाइ ताबा आरेमुबा । 

तासाइ आहिन, थेरि स्यान्दो खालाइए नोन मुबा । 

थे मुबा थेनोन बुख्याचा । 

थेरि साला याखारगि जाबा चाक्लो मुबा थेरि खालाइसे तिलाइ बिरुवा फुइना लाबा मुबा । सायद थे स्यान्दो सेर्खा बालि हिन्ना ताला । सारि ख्रिनला नोल ठाडो लासि क्याबा मुबा ओम थेफिरि स्यान्दो ख्रिन पेरो लासि छ्याना लाबा मुबा । पेरो ख्रिनला गुङ्हि गोरङ्हि पाखुरा ह्राङ लासि छेङबा मुबा । थे ढाचारि याखारगि सर्ट क्वानपिन्बा मुबा । थेला बुस्यासे पाखुरादा गापपिन्बा मुबा । ठाडो ख्रिनला च्योदोरि साप्राला ताङ ख्लुप लासि थान्बा मुबा  । थारेङग्याम्से थे ओदे सजिलोन आम्राङबा मुबा, तासाइ मृगान्कोबाबुसे अन्दाज लाजि, थे ताङरि म्लाङ रङ ल्हागाब लाबा मुसिम ओम थेरि तार ङसे ग्रेनग्रेन मिला चित्र स्होबा मुसिम । खाराङबा अचम्म ! चराजुगु भ्रमरि परतिसि थे बिजोकला लिदा म्हि म्हान्मुबा, ओम थेनिकादे लोङसि छोनछोन दार्बासे लामा बालि न्होङना लाबारि आयाङमुबा । आहिन, चराजुगु देन्बालान ओदे मुर्ख ताला ताला ! नाकिजुगुम थेग्याम्से आलोङले ! हिन्ना, थेसेम देन्बाला म्हिदा थाङ ङोसेसिन ख्लाला । तिला कावा थेन च्युरगानतेन थेह्राङबा खालला थाङ नाबा बाङ आता ओम ?
खासुजुगुला गालग्याम दिनिला स्हेर थोन्जि ओम थे बुख्याचारि ल्हागतिजि । मृगान्कोबाबुसे म्राङजि, बुख्याचासे बुट्ट सर्ट क्वान्बाला चिम । थेसे थे डेबा, वाला थेन म्लाङ बुट्टे सर्ट ङ्हाच्छान म्राङजिन्बा मुबा । अथावा च्याङनारि नोन थेसे थेदा खालाइला डान्बा खाना लाजि । आहिन, खाला मुला ताला थे ? मृगान्कोबाबुसे डान्बारि आउदिन बाङ लाजि, तासाइ डान्बारि आखाम्नि । तासाइ नोन थेदा तिला तामला निस्चय ताजि बिसाम थेसे ल्हानान ङ्हाच्छा खालाइसे चुह्राङबा सर्ट क्वान्बा म्राङबा मुबा । 

मृगान्कोबाबुसे घडि च्याजि । चा बजतिसि २० मिनेट निजिम । काररि थर्मसरि चिया मुबा । दारे थेसे जाजाकि चिया थुङजि । थे दोसि काररि निजि, थर्मसला बिर्कोरि चिया युजि ओम थुङजि । दाते थेदा जाकि लेप्बा अनुभव ताजि । 

म्लाङ खासुजुगुला गुङग्याम्से दोसि दिनिसे च्याजि । दिनि पस्चिमरिक्यारला दोङरि ल्हागाब ताबा मुबा । स्यान्दो मिनेट ङ्हातेमा दिनि नुप्सेला मुबा । बुख्याचाफिरि वाला स्हेर परप ताजि । 

मृगान्कोबाबुला कारला ङामग्याम्से स्यान्दो एम्बासेडर कार ङ्हाच्छा निजि । स्यान्दो जाजाकि चिया थुङसि थे दोसि माङग्यार थोन्जि । सुधिर स्यान्दो घन्टागि दोना खासेलावाला आरेमुबा । आहिन, थे दुइ थसे खाराङ लासि थासेला ?

पस्चिम मु बैजनि रङरि पोजिन्बा मुबा । खासुजुगु म्हाजिन्बा मुबा । दिनिला वाला चक्का योनान छितिजरि नुप्सिन ख्लाजि । दारे ङ्यासे ताबारि गाइसेला आरे । 

थे बुख्याचा ! खाजिबाइ आग्यात कारनबस मृगान्कोबाबुला सेम अचम्मतेन थे लिरिक्यार आकृस्ट ताचिजि । थेसे मि झिमिक्क आलाना थेदा च्याजि । तिलाइ मिनेटलिच्छा थेसे थेह्राङबा तिलाइ स्हे म्राङजि थेसेलामा थेला तिङला ढुकढुकिदा ल्हेना लापिन्जि । 

आहिन, थेला रुपरङग जाकि पोबा हिन्ना ? ङ्हाच्छाला नोलला ङामरि स्यान्दो नोल ठाडो तासि राप्बा हिन्ना ? अथवा थे ख्रिनला नोल आताना काङगा हिन्ना कि ? 

थे म्लाङ ताङ नोन ल्हानान जाजा म्राङजि । 

सामान्यतया मृगान्कोबाबु ओदे ल्हाना चुरोट आथुङमुबा । तासाइ दाते बिसाम थेदा स्यान्दो चुरोट म्राबा सेम खाजि । थे चुरि चु सुदुर ग्लारि राप्सि चिजबिजजुगु च्याचिबा मुबा । 

आहिन, ब्युख्याचाला लिरि ल्हुइ संचार ताबारि खाम्ला ओम ? आहिन, अबस्यान आहाम । तासाइ मृगान्कोबाबुला मि दोसि थेरिक्यार नोन स्योङनिजि । दारे खाजिबाइ सन्देह आचिनि । थेमि ङ्हाच्छा ब्राबाकेनगा मुला । आहिन, ता थेबिमा नोन ल्हाना मुबा । बुख्याचा ब्राबाकेन मुबा, जोडतोडला छ्याम थे मुबाग्लारिक्यार खाबाकेन मुबा । 
थे काङ खोक्ट्याक खोक्ट्याक लासि ब्राबाकेन मुबा, तासाइ थेला काङमि निस्चय नोन गोर ङ्हि मुबा । साप्राला ताङला बो थेसेम म्हिला थोबोका कुबा मुबा । तासाइ थेसे सर्टजा आझाइ थेनोन क्वान्बा मुबा, ओम तुन्बा, जाकि खिदि मुबा धोति । 

‘बाबु !’ मृगान्कोला लोङबा लहर छ्योङजि । बुख्याचासे देन्बान म्हिला काइरि पाङजि ओम थेसे थे काइ ङोसेजि । थे अभिरामला काइ मुबा, थे ल्हानान दिङ ङ्हाच्छा मृगान्कोबाबुला ग्याप्पा मुबा । थेला दिम चुनोन थुमरिक्यार मुबा । मृगान्कोबाबुसे तिर्याम थेदा एला दिम खानाङ हिन्ना बिसि ङ्योइबा मुबा । ङाला दिम मन्कारबिमा क्यार हिन्ना बिसि थेसे जवाफ पिन्बा मुबा । आहिन, पनाघरबिमा ङ्हाच्छा खाबा स्टेसनला मिन मन्कार आहिन ओम ?

लोङसि छोनछोन दार्सिकेन मृगान्कोबाबुसे ग्याप्सेरिक्यार तिलाइ गोङमा ल्हेजि ओम काररि झ्याप्पा डेङसि रापजि । दाते अभिराम झान झान ङामरि खाजिन्बा मुबा । थे जेक्खे दस गजते क्यार रापचिबा मुबा । 

‘ह्राङसे ङादा ङोसेस्ह्युजि, बाबु ?’ थेसे ङयोइजि । 

मृगान्कोबाबुसे मुतेबा बाङ पोप्सि पाङजि, ‘ए अभिराम हिन्ना, आहिन ओम ?’

‘लास्सो । लाउ, ह्राङसे चोथेबा दिङ लिच्छा नोन ङादा देन्बाला ङोसेस्ह्युजि ।’

अभिराम सामान्य म्हिबिमा फेबा आम्राङनि । सायद थेतासिम मृगान्कोबाबु थेतेन ताम लाबारि सहास ह्रुप्बारि  खाम्बा मुसिम । ‘हिन्ना’ थेसे बिजि, ‘एला सर्टसे ङादा एदा डान्ना लाजि । चु सर्ट ङाइ एदा ग्लुपिन्बा आहिन ओम ?’
‘हिन्ना, चु ताम सहि हिन्ना । ह्राङसे ङाला लागि ल्हानान लास्ह्युजि, बाबु । तासाइ मुतेबाला अन्त्य तिल्दा आज्याना लासि तामुजि ताला ? ङा पुरापुरा निर्दोस मुबा । ह्राङसे ङाला ताम तिल्दा पत्याप आलास्ह्युबा ?’

मृगान्कोबाबुदा दिङ सोम ङ्हाच्छाला घटना डान्बा खाजि । अभिरामसे थेला दिमथेमेला गे लाबा बोगाल गि दिङ ताजिन्बा मुबा । मुतेबा थेदा बिस्वास लाबा मुबा । तासाइ तिरेकुनु थेला क्रास्या बाइबाह्राङ ङ्हाम्नि । मृगान्कोबाबुसे ब्रेल्बारि उपहारला लिरि याङबा म्हारला घडि थेसे ह्यो लाजि । अभिरामसे आरोपमि अबस्यान अस्विकार लाजि तासाइ थेदा थे स्हे तेबारि दुइ थेन अबसर ङ्हि नोन याङबा मुबा । थेला बोरि, मृगान्कोला आपासे रैथाने बोम्बोदा ङयोइसि थेसे मन्त्र जपप लामाहेन्से जब याखारगि साधारन छेस्को अभिरामदा उन्बान फनफनि स्यासि थेनचिजि, थे दोसि हिन्ना बिबा तामरि सायद खाजिबाइ सन्देह आचिनि । थेलिच्छा अभिरामसे ह्राङला जागिर ख्लातोजि । 

‘ङाइ ह्राङला दिम ख्लामाहेन्से तिला ताजि ह्राङदा थाहा मुला ?’ दाते थेसे ङ्योइजि । ‘थेलिच्छा ङाइ स्यान्दो खानाङए गे आलानि । बिरामि ताबासे लामा ङाइ गे लाबारि आखाम्नि । ङादा लठप ताबा बिमार ल्हागतिजि ओम बिमारसे झानझान नाङसिकेन निजि । तासाइ ङातेन डाक्टरजा निबा ओम मान ग्लुबा न्होर आरेमुबा, न्हा ङातेन गतिलो चाबास्हे चाबा आउकात नोन मुबा । ङादा खाइमाइ आफान्नि । चु सर्ट ङाला कोलासे थान्जि । चु थेसे तिलाइ दिन क्वान्जि । ओम चु डेजि । चुह्राङ लासि चु बुख्याचासे क्वान्बारि डिक्बा ताजि । ओम ङाजा थेनोन बुख्याचा दोजि । तिल्दा थाहा मुला ? तिल्दाबिसाम तिरे आहिन तिरे दोसि ह्राङतेन ह्रुप तासेला मुला बिबा ङादा थाहा मुबा । सिबालिच्छा ङाइ तिला थाहा याङजि थे ह्राङदा थेना लाबारि ङाला सेमरि याखारगि नुप्बा इच्छा मुबा– हिन्ना, सिबा म्हिला नोन तिङ ताबारि खाम्ला ।’

‘एसे तिला थाहा याङजि, अभिराम ?’

‘तिनि म्हुना दिमरि दोमाहेन्से क्वानजुगु थान्बा आलमारिदिरि स्हिगो । हिन्ना, थे डेङरि ह्राङसे ह्राङला घडि स्याप्सेला मुला । ह्राङला छार नोकर मुतेबा गागु आसेङ, थेतासि थेसे थे स्याप्बा आरे । थे घडि यारि स्याप्माहेन्से अभिराम ह्यो आहिन्बाचिम बिबा ह्राङदा थाहा तासेला मुला ।’

अभिरामला लिरि दोप ताजि । दाते ल्हानान म्हुना ताजिन्बा मुबा । मृगान्कोबाबुसे दोसि तिर्याम थेला काइ थेजि, ‘दारे ङादा सान्ति याङजि । चोथेबा दिङलिच्छा आखिर ङाइ ह्राङदा देन्बा ताम पाङम्याङजि । अहो, ङादा तिला ल्हाना चयन ताजि ! बिदा, बाबु । दारे ङाइ निनोन तोला ।’

मृगान्कोबाबुला मिङ्हाच्छा अभिराम सुपम्हाजि । 

‘ङाइ पेट्रोल बाजि, हजुर !’

सुधिरला काइसे मृगान्कोबाबुदा छोर्ना लापिन्जि । रापला उपयुक्त कथानकबारे सोचब ताना तानान थे झपक्क म्हेर्बा मुबा । थेसे यारि कलम चुङबाला चुङबान मुबा । मि ठ्वाङबातेन थेसे झटपट बुख्याचाजा पुलुक्क च्याजि । ङ्हाच्छा थेसे थेदा खाराङबा म्राङबा मुबा ठिक थेनोन लिरि थे क्यार आझाइ रापचिबा मुबा ।

दिमरि दोमाहेन्से मृगान्कोबाबुसे सोझोन ह्राङला कोठारि निसि आलमारिदिरि म्हाइजि । थेदा ह्राङला घडि स्याप्बारि गाह्रो आतानि । ओम दारे ह्राङला दिमग्याम्से तिलाइ स्हे म्हाजि बिसाम थेसे खाइमाइ नोन बोम्बो ल्हागाब आलाबा निधो लाजि । 

(सत्यजित रे चर्चित बंगालि चलचित्र निर्देसक हिन्ना । थेला गिक्छा चलचित्र पाथेर पन्चालि एसियालान गिक्छा मानक चलचित्र तेन्मुला । थेला याखारगि राप पोप, याखारगि आत्माराप थेन याखारगि ह्वाइखा पोए नोन तेबा मुला ।) 

दोःबा : यकिना अगाध