अपराजिता (पारिजात) याखारगि छार बानि बुजिम ङातेन । विश्वास नोन लाबारि आखाम्बा पोबा । ङ्यासेरिक्यार गोर ङ्हि–सोम जातुकुदा थोसि टोलला मुख्य सडक तिर्याम ख्वार कोर्बा । रेगि दिमरि चिसि ब्लेबा पुइमुसे तिलाइ ब्यायाम याङ्बा, सेम नोन ताङ्बा ।

नाम्साग्याम शहर ताजिन्जिम, ह्याङ्ला टोलमि, आम्हाले ! थे जमानारि बुनोन बुसे प्लिङबा, शान्त ह्याङ्ला टोलला गुङरि बुरि राप्बा गोदाम ह्राङ्बा ह्याङ्ला दिमदा ‘म्हाङ स्याबा दिम’ बिमुबा स्यान्दोसे । थारेङ थारेङ मुबा गोर सोम ब्लि दिम थेन न्हुपरिक्यार दाहसंस्कार लाबा घाट, ख्राङ्गारि सिम नाका स्याबा, ल्हुन्दिसे रेरिन नाका बोर्बा । तासाइ, चु टोलला ह्राङ्लान मोहनी मुबा । मौसम आन्सारला बालिनालि, लाराक्क लार्काप ताबा सुनला बाला थेन चराचुरुङ्गी लोङ्ना लाबारि दाराप्ना लाबा बुख्याचा ।

बुख्याचाला क्रिप सेमरि खाबातेन फोहेन्सेन ङेबा खाजि । सिबादोना ङेजि । तिल्दा ङेजि ताला ? एलाइ नोन मि बुख्याचा मिनसे न्वारान ताबान हिन्ना । ज्युइबा ल्हुइ, लुरे या काङ, ह्रेङ्बा खारे थेन ग्रेन थोबोला म्राङ्सि ह्वाइ ब्रिखेन भुपि शेरचन एदा बुख्याचा बिमुबा । ह्वाइखा नोन ब्रिजि ।

ल्हाउ होइ बुख्याचा, एला समकालिन ग्योइकाइ बिख्रेन ह्रोरि भुपि शेरचनला मिन ङ्हाच्छा खाला । एला गुङ ग्याम ङा नोन थेला ङामरि ताजि । ग्योइकाइ ब्रिखेनला क्वाइसेन ज्याबा, ङ्यान्खेनला क्वाइसे, म्हिला क्वाइसे । चुम्बकीय ब्यक्तित्वला फ्युक्पो ह्वाइखा ब्रिखेन भुपिदा ह्याङला ह्राङ्लान चेगाइ सम्बोधन मुबा, ‘भुपि ज्योज्यो ।’ थेदा ङाइ ह्राङ्लान तोसासे ङोसेबा मुला । चुह्राङ्बा चुम्बकीय व्यक्तित्व जुम्बिरि ज्याबारि स्याप्ला । खाजिबाइ दिङ थेन श्रेणीरि ओदेबान पपुलर । खेप्पा खुयुला गुङरि छ्यासि चिबा म्राङ्जि, समकालिन गुङरिमि ताम नोन आलाइ, टिनएजरदाइ नोन लठ्याप लाबा म्राङ्जि । बिजाबुमो गुङरि जातुकुन तासि छ्योल्बारि खाम्बा ।

स्युगला जादु, सलाइला सिन्का थेन रुमालला जादु उन्सि ताङ्बारि खाम्बा । ङेना लामा याखारगि फो जेक्खे ङेबा ताबारि पर्याप्त आताबा । म्रापग्याम न्हाङरि वाङ्बातेन ख्यारख्युरला मुतेबासे रिलख्वाइसिन ख्लाबा । जाजाजुगुदा तिलाइ ग्लुबारि पुइमा लेङ्बा न्होर दोसि आकिन्बा । चोदेसे जेक्खे खानाङ छ्योला ताला ओम थेला लोकप्रियता ! ज्याबा थेन सुरिलो काइ, स्यान्दो विशेषता । थेबा मुबा, बनारसरि लोप्खाङ डोमा थे थेन थेला ज्योज्योला काइसे लोप्खाङ एसेब्लिरि मुतेबा बिद्यार्थिललोप्बोनलाा काइदा लिड लामुबा रो ।

ल्हानान दिङ ङ्हाच्छाला डान्बा ट्वाइगे । इन्द्रचोकला हल, स्टेजछ्यामला कोठा, ह्वाइखा गोष्ठि मुबा । एसे ङादाइ नोन बोर्सि निबा । थेनोन दुइरि थेदा गिक्छा रेम च्याम्याङ्बा । बनारसग्याम खाबा बिमुुबा । थेसे ‘निर्झर’ ह्वाइखा डोजि । आउदिन ज्याबा, झरर भररना ब्योङ्चिबा ह्राङ्बा छोर्बा । मुग्ध तासि ङ्यान्बारि ङा जेक्खे आहिन, मुतेबा ङ्यान्खेन मुबा । उत्कृस्ट ह्वाइखा जेक्खे आम्हान्नि, जुझारु ब्यक्तित्वए म्हान्जि । तिलाइ तत्व वाङ्बा मुबाचिम गडबड लाबारि । स्टेजरि राप्सि थेसे ललकाराप लाजि, ‘गुन्डागर्दी नोन लाबा सेम मुसाम इन्द्रचोकला स्यान्दो गल्लिरि गुन्डागर्दी लास्ह्युगो । चु शान्त ह्वाइखा गोष्ठि न्होङ्ना लाबा प्रयास आलास्ह्युगो ।’ ठाडोन चुनौती पिन्बा खाराङ्बा बेजोडला आँट । मुरि मुरि प्रशंसा लाजि ।

खेबाः नगरपालिकाला थुम, रणमुक्तेश्वर ङामरिक्यार ताबारि खाम्ला, याखारगि ग्रेन हलरि ङ्हाज्याङ ग्योइकाइ गेताङ मुबा । खेबाः थेन छार पुस्ताला ग्योइकाइ ब्रिखेनजुगुला ग्रेन नोन पापपोप मुबा । भुपि ज्योज्यो, बासु शशी, भवानी भिक्षु थेन स्यान्दो ल्हानान मुबा । चोमा ब्रिखेन बालकृष्न शमसे नबरस अभिनय लासि उन्जि । एसे खाजिबा ह्वाइखा डोजि, डान्बारि आखाम्नि । ‘जूनले वशीकरण गरेको रात’ चु गोर ब्लि छिग डान्मुला । ह्वाइखारि हिन्दी छिग ल्हाना प्रयोग लाबा ताबासे पारिजातला ह्वाइखारि खाजिबाइ ह्रेम्बोरछेसे कमेन्ट लाबारि आङ्यान्नि रो ! ओम याखारगि उदेक ङ्हाम्बा तथ्य, भवानी भिक्षुसे लय युसि ह्वाइखा डोमा छार पुस्ताला तिलाइ ह्वाइखा ब्रिखेनजुगु सिबादोना ङेजि ।  

काइ छेङ्सि डोबासे हिन्मुजि कि ह्वाइखा थेसि । थेला ह्वाइखाला लाइन गि दातेइ डान्मुला, ‘रस वर्षणमा अवरोध किन ?’ बटुला डेरारि मुमा भुपिला ल्हानाह्राङ्बा उत्कृष्ट ह्वाइखा केजि । थेलान सुङग्याम ल्हाना ह्राङ्बा ह्वाइखाला रसास्वादन लाजि । बटुरिन चिबा निर्मल लामा, लक्ष्मण राजवंशी ह्राङ्बा प्रगतिशील लोप्बोन नेतातेन थेला घनिष्ठता मुबा । चु नेताजुगुला जोडदार प्रभाव थेजा परब आतिबा बिबारि आखाम ।

अपराजित, ए थेन भुपि ज्योज्योला ह्रो नोन ल्हेसिकेन निजि । थे दुइदोना क्यारसेजासे ब्राबारि खाम्मुबा । थेला डेरारि एन्ना ह्रापह्रुप ल्हाना ह्राङ्बा ताचिमुबा । खाइमागि ङा नोन एतेन छ्याम निमुबा । ङामथामाला गल्लिरि उत्तम रेस्टुराँ मुबा, आउदिन ब्यस्त थेन चल्तिला । पोप ताबा मुतेबा लागि थे पाउरोटी, अमलेट थेन चिया अर्डर लासि चिट रेस्टुरारि पुइमुबा । हदबिमा ल्हाना फुर्मासि लामुबा ।

थेला ह्वाइखासे सेम थुर्ला, सेम गोला ओम माहोल छ्याला । ‘मैनबत्तीको शिखा’ डोसि ग्लेस्या जगदम्बाला नोन मि बाम्मुबा रो । थेला ब्यङ्ग्यात्मक ह्वाइखा ल्हानादा आउदिन सेम निजि । ग्योइकाइला दृष्टिकोनसे मुल्याङ्कन लाबारि ङाला स्तर खाराङ लासाइ आछ्यो । थेतासि ग्योइकाइ ब्रिखेन हरि अधिकारीला ग्योइ खुसुक्क ह्योलाजि ।

थेसे ब्रिला, ‘जाजा जाजा, चुटुक्क ताबा चुटकिला ह्राङ्बा, ब्यङ्ग्यला पाइन युबा, सरल सहज बोधगम्य बिम्ब प्रयोग लाबा, समाजरि ल्हेबा बिकृति थेन बिसंगतिफिरि कठोर प्रहार लाबा थेला ह्वाइखा प्रकाशरि खाबा दुइरि आधुनिक नेपाली ह्वाइखाला मुख्य काइ जेक्खे आहिन, प्रकार गिसे मानक नोन म्हान्बा मुबा । नेपाली ग्योइकाइला डोखेन, अध्येता थेन समालोचक मुतेबासे शेरचनदा ह्राङ ह्राङ्ला ग्लाग्याम स्वतस्फुर्त तोसोसे आधुनिक नेपाली ह्वाइखाला सर्बाधिक मुखर हस्ताक्षरला मान्यता पिन्बा मुबा ।’

‘सेन्स अफ ह्युमर’ थेजा कुटिकुटि प्लिङ्बा स्याप्जि । याखारगि रमाइलो घटना डान्जि ।। ‘तिनि भुपिदा चाउचाउ ख्वागे !’ ङादा चाउचाउ स्होबा गे पिन्जि । ङान्ना दिमरि मुतेबासे पिङ धनिया ल्हानान सेम निमुबा । ङाम धनिया मसिनो लासि थासि कानरि ठाम्सि चाबा लामुबा । थे कुनु धनियाला जेक्खे ल्हानान मुबा । ह्राङ ह्राङ्नोन डान्सि बाङ्से धनिया युजि । ल्हाना ताबा धनिया मसिनोन लासि थासि खार्पारि युसि सर्भ लाजि । चाजिन्मा हेन्से एजारिक्यार दोसि थेसे पाङ्जि, ‘पारिजात, एसे ङादा चाउचाउ ख्वाबारि ङ्योइबा हिन्ना कि छे ?’ बस्, तिला मुबा, ङेसि मुतेबा लोटपोट । ङानि बेहाल ताजि ।

चाजिन्मा हेन्से भुपिसे सुङ फ्याबा रुमाल ह्रिजि । याखारगिन तार भुवादारि रुमाल, थे नोन ल्हानान बोक्टो । भुवा ताइसि कागजह्राङ नोन कडा ताबा । सुङ फ्याना फ्यानान ङाजारिक्यार च्यासि पाङ्जि, ‘सुकन, चु एला सुङ फ्याबा रुमाल हिन्ना कि स्यान्ड पेपर ?’ हिन्बाइ नोन स्यान्ड पेपर– खाक्सि ह्राङ्बान मुबा रुमाल, सुङ्नोन डेसि बोर्बा । स्यान्दो ङेबाला फोहोरा ताइजि । मुतेबादा चिया दाइसि ख्वाबा जिम्मा ङाला मुबा । ‘जाजाकि चियापति, चिनी, ङ्हे थेन क्युइ थुङ्सि स्टोभरि फो साङ्जि ओम फोरिन मिन्ना नि चिया’, थेसे बिबा लामुबा ।

बनारसग्याम खाबातेन शायर मजाजला अन्ध फ्यान मुबा भुपि । चोदे क्युसि मजमजला ट्राजिक केवाला राप पाङ्मुबा, ङाम थेजा मजाज नोन म्राङ्मुबा । पागलचेमो मजाज स्हु म्लेबारि आइराक थुङ्मुबा । थेला ल्हाना ह्राङ्बा दुइ आइराक छोङखानरि निमुबा । म्हुना गुङरि आइराकसे धुत्त लासि कोठारि दोसि खामा ग्यामरि परतिबा ह्रोदा, ‘....अभी से आ गए ?’ ओम, योनान दोपरि कोठाग्याम थोन्मा थेनोन ह्रोदा, ‘अभी तक सो रहे हो ?’ बिमुबा थेसे । थेसे ङान्दा मन्त्रमुग्ध ताना लासि मजाजला सायरी कन्ठस्थ थेना लामुबा । ‘ए गम ए दिल क्या करु, ए बहस के दिल क्या करु ?’ चु सायरी थेबा थोनोन ग्याम । म्हेपिला दिमरि नोन ङानि तलत महमुदला काइरि चु गजल ङ्यान्बा लामुबा, दातेइ ङ्यान्बा लामुला । सेम थुर्ला, याखारगि तोसोला स्हुला आनन्द स्याप्ला । सेमतेन थेन सेमतेनसे निर्देसित अनुशासनसे जेक्खे भावनाला स्युगदा काबारि गाह्रोन ताबाचिम ।

ओम, भुपि ज्योज्योला स्यान्दोसे थुर्बा उद्गार । याखारगि ह्वाइखा ब्रिखेन नाबा ह्रोदा ह्रुप ताबारि निजि रो । 
‘कैसे हँ यार ?’

‘क्या करुँ, बिस्तर से उठा नहीं जाता ।’

न्हाङ्गार दाङ्सेनसे थे ह्रोला डोङ्बाला स्हुला घडीरि ह्वाइखा ब्रिखेन ह्रोसे बिजिम, ‘कल तक तो कहते थे बिस्तर से उठा नहीं जाता, आज इतनी लम्बी सफर को चल दिए ?’ चुनोन उद्गार भुपि ज्योज्यो सेमला नुप्बाग्याम ब्यक्त लामुबा । ‘चु उद्गार आउदिन मुल्यवान मुला, ङाला मुतेबा कृतिसे नोन चुला नोबा स्याप्बारि आखाम ।’

स्यान्दो याखारगि घटना डान्जि । पुतलीसडकरि सडक ङामलान ङान्ना कोठारि खेबाः साइलीला झ्याल मुबा, भेन्टिलेसन आरेबा । म्हुन्छे एला खुमरिक्यारला झ्यालला खापा गाङ्साल ठ्वाङ्सि थान्तोबा मुबा लाबाला लागि । सडकला काइ कोठान्हाङरि प्रष्ट थेमुबा । म्हुना गाङ्साल तिलाइ ह्रेमकोलाला गाइगुइ खाजि, ङान्ना मिन ङ्योइबा थेजि । थेन्ना मकसद निश्चय नोन ठिक आङ्हाम्नि । थेनोन ताम ङान्छे भुपि ज्योज्यो, दया नाना थेन ज्यानुदा (दया नानाला आङा) दा पाङ्जि । थेनि बोमोसे लेप्जि ।

थेह्राङ्मि दया नाना थेन ज्यानु ङ्यासे ल्हानाह्राङ्बा ह्रापह्रुप ताबारि, दुख सुख गोबारि थेन ह्रो लाबाला लागि खामुबा ओम पापपोपरि वाङ्मुबा । ज्यानु याखारगि आउदिन स्वाभिमानि, आत्मविश्वासी, आलोङ्बा थेन तर्कशील जामेकोला हिन्ना, थेदा लक्ष्मीबाइ (झाँसिला ग्लेस्या) बिबा लामुबा । थे सुताइ ङान्ना समस्या सल्ट्याप लाबारि वाङ्बा म्राङ्सि ढुक्क ताजि । थे घटना लिच्छा थेनिकादे तिलाइ दुइदोना दिनदाङ्से खाजि ओम ङानिजा चिबा दुइ ह्रेङ्ना लासि चिजि, तिगाइ लासि थे बदमासजुगु खासिन ख्लाजि बिसाम तह ल्हागाब लाबारि । तासाइ, चु ह्राङ्बा घटना दोसि आतानि ।

ल्हानान ङामरि ताजिन्बा मुबा भुपि ज्योज्यो ङान्तेन । गे तासि सिंहदरबार निबा दुइरि तागाइ कि ओम पुतलीसडकग्याम ब्रातोबा दुइरि, ङान्ना डेरारि वाङ्सि सुङ हिन्साइ उन्सि ब्रामुबा । तिरे ङ्यासे दस बाह्रा जना ह्रो बासि खाजि, गोर ङ्हि बरिष्ठ सरकारि कर्मचारितेन । कोठा जाजा ताबासे थे जेक्खे न्हाङरि वाङ्जि । स्यान्दोजा म्राप थेन चामनाङ राप्सि चिजि ।

थेकुनु थेसे ह्रोजुगुदा खाजिबाइ रेस्टुराँरि दावत पिन्बा भान तामुबा । ङान्ना कोठारि तिलाइ दुइ ङ्हाच्छा जेक्खे घरपतिग्याम बिशेष प्रिबाला उपलक्ष्यरि भोजला बो ख्वाबा मुबा । बाइला भोजरि आइराक आताबाम सवाल नोन आताजि । ग्रेन लपेसरि भोजला परिकार म्राङ्मा हेन्से आइराकला प्याला टपक्क दुइसि थेसे ङ्योइजि, ‘खालाइ मुला थुङ्बा ?’ याखारगि बरिष्ठ कर्मचारी न्हाङरि वाङ्सि सारि पुइमु जुसि ‘आँ’ लाजि । आइराक स्वाट्टा थुङ्सि भुपि ज्योज्यो क्रिङ्जि, ‘पेबा आखा एनिकादेदा चुरि खासि आइराक थुङ्ला बिमा ? लाउ ब्राउ, ङाइ एन्दा कादे तोबा ख्वाला ।’ हिन्बान फुत्ता माङग्यार थोन्जि, स्यान्दो नोन लिच्छा ल्हागतिजि । ङादा थेन्ना मानसिक दरिद्र म्राङ्सि दया ल्हागतिजि । सेमसे ङ्योइजि, भुपि ज्योज्यो तिल्दा चुह्राङ्लासि न्होर ब्याङ्ला ?

पुतलीसडकलान न्हाङ्ला डेरारि ल्हेजिन्माहेन्से थेन्ना ह्रापह्रुप पासिकेन निजि । थे मान लाबारि भारतरिक्यार निजि बिबा थेजि । तिर्याम ब्योन ह्वाइ कोबा म्हि बासि खाजि, थेला सुमधुर काइरि ज्याबाज्याबा ह्वाइ ङ्यान्बा अवसर याङ्जि । म्हेपिला दिमरि ल्हेमा हेन्से नोन थेनोन ह्वाइ कोबा म्हिदा बासि खाजि । ए दिमरि आरेमुबा, ङाइ जेक्खे ह्वाइ ङ्यान्जि । खुलाप तासिन पाङ्गे, थे दुइदोना एनिकादेला सुमधुर सम्बन्ध सिमजिन्बा मुबा, ग्लाला दुरिसे लामा जेक्खे आहिन, सेमलान दुरिसे लामा ।

खालाइसे बिमुबा, भुपिसे प्रज्ञा प्रतिष्ठानला जागिर चाजि, ग्लेला केबा रेरि डेन पिन्जि, राजाबादी दोजि । थे ह्राङ्सेन स्वीकार तिबा मुबा, ‘ङादा गोरसोम क, कविता, कम्युनिष्ठ थेन क्रान्तिसे न्होङ्ना लाजि ।’
प्रतिरोध ह्रङ्लि एतेन छ्याम प्रगतिशील समकालिन ग्योइकाइ ब्रिखेनजुगु थेतेनछ्याम बोमो खाजि । ‘भुपि सेमसे आहिन, दिमागसे ब्रिला’ थेला अन्तरंग प्रगतिबादी ह्रोजुगु चुह्राङ्नोन बिमुला । ङादा चु पहेली गोबारि ल्हानान गाह्रो ताजि ।

चु डान्बाा तरंग जिन्ना लाबा ङ्हाच्छा दोसि तिर्याम हरि अधिकारीला महत्वपुर्ण बाक्य उद्धृत लाबारि म्हाइला । ‘शेरचन जुन उच्चकोटिला सिर्जनात्मक प्रतिभा मुबा, थे थेसे सेसि वव्हा आसेना अपनप लाबा असन्तुलित थेन आत्मपीडक ल्हुइज्योला कारण ज्याना लासि उपयोग नोन ताबारि आम्याङ्मान खेरो निबा तामला डान्बासे ङाला सेम क्युङ्बा मुला ।’ ‘सेसि व्हा आसेना अपनाप लाबा असन्तुलित थेन आत्मपीडक ल्हुइज्यो’ से ङाला क्रास्यारि नोन स्हुखाना लाला । चु छिगसे नुप्बा माने थोबा भान ताला ङादा । एदा खाह्राङ ङ्हाम्जि, अपराजिता ?