सेमजो ह्वाइब्रिखेन ‘इच्छुक’ ह्राङसे चु पत्र डोबारि आखाम, तासाइ एला मिनग्याम तिलाइ ताम पाङतोबा मुला । ए ङान्ना गुङरि ल्हुइ थोसि आरे, तासाइ ङान्ना न्हाङरि मुला । ङान्तेन छ्याम मुला । ए सासकला क्रुर नाङबा थेन सेबाला सिकार ताजि । छिगला सिपाहि ए, छिगलान बाङला कारन बलिदान ताजि ।

खाराङ लासि बलिदान ताजि ‘माकाइला खेति’ ब्रिबा कृस्नलाल अधिकारि । खाराङ लासि बलिदान ताजि ‘याखारगि बुलफाइटरला सिबाफिला सोकह्वाइ’ ब्रिबा स्पेनि जनह्वाइखा ब्रिखेन गार्सिया लोर्का । खाराङ लासि बलिदान ताजि भारतिय क्रान्तिकारि ह्वाइब्रिखेन अवतार सिंह पास ह्राङबा ।

विचारला चमक थेन सौर्यसे धपक्क लुङबा एला लि मुला, मिला ङ्हाच्छा ।

एला छिगजुगु मुला, चु सुङफिरि ओम थेला रुङबा कोरस मुला, कुरि । एला छिगला चुम्बकसे छेङसि, एला बलिदानला गुरुत्वसे खिचाप लासि स्होबा भावला गुम्बजजुगु मुला, मथिङगलरि । ए तिनि नोन ओतेलान प्रासाङगिक, ओतेबान आवस्यक मुला । एला ह्वाइखाला जरुरत तिनिला दुइदा नोइ ओतेबान, जति तिल्मा मुबा ।

व्यवस्थाला मिन पोजि । सासकला लि पोजि, तासाइ नियत थेन प्रवृत्ति आपोनि । थे रानाजिदा नोइ मात ख्वापिन्बा तासि थोन्जि । पन्च थेन मन्डले बिबा बिमा नोन दलाल थेन भ्रस्ट दोसि थोन्जि । ओम, मुतेबा बिमा दुखला ताममि तिला बिसाम तिनि नोन ग्यार्जा इच्छुकजुगु ‘प्रतिबन्ध’ला सिक्वेल ब्रिबाकेन मुला । ‘अरास्ट्रिय तत्व’ थेन ‘आतंककारि’ ला बिल्ला क्वानपुङबा दुइरि मुला । लेनिन थेन चे ग्वेभाराला किताब खुमरि थान्सि ङ्हुर्बा खाजिबाइ ह्वाइखाब्रिखेन, खाजिबाइ कलाकार सुरक्षित आरे चु ह्युलरि, पाङगेकि ह्राङदा थेलान सन्तान दाबि लाबाजुगुला मुला सासन ।

याखारगि कठोर जुग मुबा, एसो सोबा ओम ह्याङला भुक्तमानरि स्यान्दो कठोर जुग मुला । तासाइ चु कठोरताला उन्नायक एलान कासे ब्रिबा संविधानला रछक म्हान्ना ह्राङदा । एलान दुर्साफिरि सार्बा लोकतन्त्रला ल्होलो दोप्ता म्हान्ना ह्राङदा । थे दुइरि दुइ आदुइ एला मिन किनचिला ओम तोमाइ ताङसे एला बलिदानदा साछि थान्सि क्रान्तिला उतरदानफिरि निर्लज्ज बयानबाजि लाला । 

किन्बा पिन्बा सताला देप्बा लातेदोना खाम्दे आडान थेनि एदा । खाइमा ह्राङला छुम्बा इरादादा गाप्तोबा ताला, तिक्खुरि थेन्दा एह्राङबा ल्होलो सहिदला मिन डान्बा खाला । मोक्कोन बिमा ल्हाना सहिदला व्यापार ल्हेबा चु ह्युलरि चु दुइरि एए नोन याखारगि ‘माल’ दोबा मुला ह्वाइखाब्रिखेन । तोबाला माल ।

चु दुइरि एदा डान्बा जेक्खे एला भाउतिक कदकाटि डान्बा देन्बाला आहिन । एला ह्वाइखा थेन बलिदानलन चर्चा लासि डेनगे दोबा जेक्खे आहिन । चुला कोङबा अर्थ मुला । चु दुइरि एदा डान्बा देन्बा थेन न्यायला ग्यामरि ए ह्राङबान दृढ थेन प्रतिबद्ध तासि राप्बा संकल्प लाबा हिन्ना । एलाह्राङबान विचारला सिपाहि दोबा अभ्यास लाबा हिन्ना ।

ङाइ थेबा हिन्ना, जाम्बुलिङला मोक्कोन बिमा ग्रेन क्रान्ति हिन्ना प्रेम लाबा आट लाबा । तिल्दाबिसाम घृना लाबारि ल्हानान सजिलो मुला, प्रेम लाबारि ल्हानान कठिन । प्रेमसे याङबाला सुखम अवस्यान म्हाइला, थेबिमा ल्हाना म्हाइला याङबाला जोमिरि खाबा मुतेबा अबरोध लिब्रो छेबा धैर्य थेन इच्छासक्ति ।

ए थेह्राङबान धैर्य थेन इच्छासक्तिला फ्युक्पो मुबा । जहा याङबाला अर्थ भाउतिक रुपसे ह्राङलान याफ्लारि ताइबा मुठि ङ्हि ताङबा थेन ह्याल जेक्खे आता । जहा म्हाना लाबाला अर्थ स्या नाख्रुला याखारगि ल्हुइ गुमाब लाबा जेक्खे नोन आता । एसे देन्बान बिरल कोटिला प्रेम लाजि । ह्युल्ला प्रेम, ह्याल्ला प्रेम ।

यथास्थिति थेन जडता लिब्रो मुतेबा म्हिला मिरि स्याबा उन्मुक्त दिनितेन प्रेम । वर्ग, जात थेन लिङगला डेङसे काथान्बा समाजदा स्वतन्त्रताला सा बुनपुङबा म्हाङफिला प्रेम । एसे म्हिजुगुदा उदात्त सेमसे प्रेम लाजि ओम छिगला हतियारसे क्रान्तिला मोहरि फल छेप्बारि खाम्जि । ह्वाइखाब्रिखेन तासि, डिक्खेन तासि, याखारगि प्रतिबद्ध छिगप्रेमि तासि । एला थे प्रेम निजि ताङबा थेन आह्लादला जेक्खे प्रेम ताबा हिन्साम, ह्राङलान घेराला सिमित प्रेम ताबा हिन्साम ए चुह्राङ लासि भाउतिक अवसानलिच्छा नोन खानाङ डान्सेला मुला ओम ?

निबा दिङ माओवादि केन्द्र ङामला सांस्कृतिक गेन्दुनसे ह्वाइखाब्रिखेन ‘इच्छुक’ला डान्बासभारि ताम थान्बारि निम्तो लाजि । ङाइ ङ्योइजि, थेरि हाला हाला खाला ? आयोजकसे किन्बा मिनजुगु ल्हानाह्राङबा थेनोन मुबा, थेसे तिनिदोना दोगामा इच्छुकतेन छ्याम सहिदला म्हाङफिरि तेजाब स्वाबा बेहिसाब गे लाबा मुला ।

ङाइ दोसि ङ्योइजि, इच्छुक ह्राङबा सहिदला काला व्यापार लाबा पार्टि थेन नेतृत्वला आलोचना लाबारि याङबा कि आयाङबा ? आयोजकसे रन्काप तासि जवाफ पिन्जि, पार्टिफिरि आलोचना तिल्दा लासे ? चु सुद्ध ग्योइकाइ गेताङ हिन्ना, ग्लेठिम आदोङनान इच्छुकला व्यक्तित्व, कृतित्वफिरि जेक्खे ताम थान्बा हिन्ना ।

ङादा झानक्का बोमो रेजि । आवेसरिन थेदा बिजि, कृस्नसेन ‘इच्छुक’ तेबा क्रान्तिकारि ह्वाइखाब्रिखेन फिरि राजनिति माङग्यारला सपाट बहस सम्भव आरे । चुह्राङबा खारङ लासि ताबारि खाम्ला कि इच्छुकफिरि पाङगाइ ओम थेरि तिनिला राजनितिक बहस म्हागाइ । इच्छुकसे ल्हुइ फुल्बा आन्दोलन खाजिबा गतिरि दर्गत ताबाकेन मुला ? थेला चर्चा आलाना इच्छुक गिक्खेला निख्लो टिप्पनि खाराङ लासि ताबारि खाम्ला ?

राजनिति थेन ग्योइकाइ गोलार्धला गु ङ्हि हिन्ना बिबा धारना मि कलावादि ब्रिखेन, समालोचकला जेक्खे हिन्ना बिबा ङाला काथेबा भ्रम । तिनिन्हाङगार ङा ह्राङला ल्हानाह्राङबा भ्रमला निर्मम सल्यक्रिा लाबारि चुबा मुला । ग्योइकाइदा राजनितिक संघर्सरि दोबला लिब्रोला सलेदो म्हान्बा संस्कृतिकर्मि जमात नोन लिच्छाला दुइ ग्योइकाइखेन्पोदा जेक्खे ग्योइकाइला घेरारि सिमित लासि लाबा ब्याख्या म्हाइला ।

जनयुद्ध टुबाकसे जेक्खे छेबा आरेमुबा बिबाजुगु नोन जनयुद्धला चाम क्रेसि सताला अटालिरि ताङबाला पछरि राप्मा ह्राङचा खाजिबा अवस्थारि मुला बिबा ताम म्लेला । चुह्राङ लासिम कु छ्योगो लाबा धर्मभिरु थेन सालिक पुजा लाबा तथाकथित भाउतिकवादि गुङ कादेनका फेबा मुला र ? तासाइ देन्बा चुनोन हिन्न । ह्वाइखाब्रिखेन, सतापोसक चिन्तनला ल्हानाह्राङबा ब्रिखेन थेन संस्कृतिकर्मिजुगु एदा जेक्खे सालिकला रुपरि छ्योगो लातोबा तर्क लाला । थेन्दा एला विचारसे पुइबा डुइ थेन धरापतेन तिलाइ किन्तोबा पिन्तोबा आरे ।

प्रिय ह्वाइखाब्रिखेन, एला बलिदान थेन एला ह्वाइखाजुगुदा तिनिला आज्याबा ग्लेठिमला प्रासंगिकता न्हाङरि छेङमा आलोचनाला याखारगि छुच्चो हर्कत जेक्खे दोला, चु दुइरि । तासाइ नोन चु छुच्याइ रेमरेम लासिन चितोला बिला ङाइ  । ग्योइकाइ थेन संस्कृतिला हवाला पिन्सि हिमवत्खन्ड ग्योइकाइ उत्सव ह्राङबा प्रहसनदा राजकिय मान्यता पिन्बा चु दुइ जब रुद्राछ मालासे सुसोभित ह्वाइखा ब्रिखेन सासकजुगु केला, ह्युल्बाला ह्वाइखा ओस्सोन अप्रासंगिक थेन बुच्चो ङ्हाम्ला ।

अझ आज्याबा ताम मि तिला बिसाम ह्युल्बातेन थुइबा दाबि लाबा सांस्कृतिक संगठनलान जिम्मेवारजुगु उर्दि लाला, इच्छुकदा जेक्खे ह्वाइखा ब्रिखेनला रुपरि ङेसेगो ओम ङोसेना लाउ । जेक्खे पत्रकारला रुपरि ङोसेगो ओम ङोसेना लाउ । चु विपर्याय नोन तिनिला मुतेबा बिमा अस्लिल ब्यङग्य आहिन ?

सोमरे ङ्हाच्छा एला डान्बारि स्हेङबा चितवनला याखारगि ग्योइकाइ सभारि आलोचक प्रेम रिमालसे पाङजि, ज्याबा थेन इमानदार ह्वाइखाब्रिखेन, ब्रिखेनजुगु योनान सिकाइ । थेसे दोसि पाङजि, इच्छुकदा भाउतिक दु ख थेन कस्टम अवस्यान भोगतितोजि, तासाइ थेसे मानिसक मृत्यु सिआतोनि । थेसे मुतेबा दिन किस्ता किस्तारि इमान म्हाना लासि सिआतोनि । थे महान दोसि गाउरबतेन सिजि । तिनिदोना सोबा हिन्साम थे चोतेन महान दोसेला कि आदोसेला ? साङका लातोला ।

तिनिला चेतनाला ‘इच्छुकजुगु’दा सिबा हिम्मत पोप्बा ङ्हाच्छा ह्वाइखाला इमानरि सोबारि भयानक सकस मुला । देन्बाला सामना लाबा थेन सहि ग्याम दाङसि ठिक दुइरि ठिक ल्हामरि ब्रातोबा तिल्मा दिनरि बिमा चुनाउतिपुर्न मुला । तासाइ नोन चु ग्यामरि इच्छुकजुगु केबाकेन मुला, छार्बाकेन मुला । ‘प्रतिबन्ध’ला डेङजुगु लिब्रो थेसे लाबा संकल्प थेन थेला लडाइ च्याङना पेचिलो आम्राङ । थेतासि नोन चु दुइरि एला डान्बा गोङमा गोङमारि ताबाकेन मुला ।

लक्ष्मिप्रसाद देवकोटा बिला, सहिद किर्तिपिपासु झिल्के फ्याङगुलिङ हिन्ना (विरजुगु) । म्हान्गे, ए किर्तिपिपासु नोन हिन्ला तासाइ एह्राङबान चोखो खोबाला म्हिजुगुला थे पिपासासे चेतनाला छार प्रहर डोङ रसि छोर्बा तेबा देन्बा हिन्ना, ए ह्राङबा म्हिजुगु सिबारि तयार आताबा हिन्साम तिनि नोन ङा ह्राङबा कादे म्हिजुगुला सुङफि थेन याजुम्बिरि ग्योइला क्रान्ति सम्भव आरेमुबा बिबा नोन ओतेन देन्बा हिन्ना ।

प्रिय ह्वाइखा ब्रिखेन इच्छुक, मानवताफिरि एला प्रेम, एला ह्वाइखा, एला संकल्प थेन एसे रासि ख्लाबा म्हाङदा फ्याफुल्ला । 

दोःबा : यकिना अगाध