समाजवादसे डाबा राज्य थेन ह्युलरि– उत्पादनला मुख्य मुख्य साधन थेन सेवारि ए–ङाला आताबा थेन मोक्कोन नागरिकसे योग्यता आन्सारला गे थेन गे आन्सारला ज्याला याङ्ला । व्यक्तित्व विकास लाबारि समाज थेन राज्यसे क्योङ्नोन नागरिकदा च्योच्यो अवसर पिन्ना । ल्हुइ क्योन्बा (उपचार) सेवा थेन ग्युइसेरता निःशुल्क लाला । दिम, यातायातला छ्याम मुतेबा थुमला डिछ्या लाबारि समाज थेन राज्यसे अगुवाइ लाला ।

तिनान्हाङ्गर प्रजग कोरिया, चीन, भियतनाम, लावस, कम्बोडिया, क्युवा ह्राङ्बा ह्युलदा च्योच्यो लिसे समाजवादी डिछ्यासे ह्राङ–ह्राङ्लान ह्युल थेन खिम्जे छ्यामला परिस्थिति थेन सम्बन्ध आन्सारला साम्यवादरीक्यार वाङ्सिकेन निबा ह्युलला लिरि किन्मुला ।

समाजवादी ह्युल घोषणा ताबा ह्युलकादेरि सुताइ थेला गेनाम ह्युल्बा थेन ह्युलभक्त साम्राज्यवादी थेन उपनिवेशवादी ह्युलकादेला नाङ्बा प्लेबाला लेङ्बा बक्यौता थेन पुँजीवादी सेम, प्रवृति थेन दृष्टिकोणतेन छ्याम संघर्ष लाचिबा तामुला । पुँजीवादी तत्वकादेसे सोभियत संघ (सोभियत संघ ङाच्छा १४ वटा गणतन्त्रकादे सुताइ) थेन पूर्व युरोपेली समाजवादी ह्युलकादेरीनोन साम्राज्यवादी, फासीवादी थेन पुँजीवादी तत्वकादेसे खुला थेन गुप्तरुपसे गतिविधि लाबाकेन मुबा ।

थे ह्युलकादे हिन्ना– पूर्वी जर्मनी, पोल्यान्ड, चेकोस्लोभाकिया, हङ्गेरी, रोमानिया, युगोस्लाभीया, बुल्गेरिया थेन अलवानिया ।

ग्लेठिम संघर्ष थेन लडाइँरि खाइमा गोर्की पक्षसे डामुला बिसाम खाइमा स्यान्दो पक्षसे खेबाःदान (पुरानोलाइ नै) ब्रेना  लामुला ।

थेराङ्बान राज्य डिछ्या थेन समाज डिछ्यारि क्योङ फेबा ह्युलकादेला फेबा क्रान्तिरी नोन डाबा थेन ब्रेबा तासिकेन खेबाः पक्ष दोसि स्थापित तामुला । उदाहरणला लागिरि बेलायतरी पुँजीवादी क्रान्ति ताजि । राजतन्त्रसे ब्रेजि । ह्वारि, बु ख्वाबा गेनाम, राजा–रजौटा थेन सामन्तवर्गला ल्होलो याङ्ताम नुप्जि । पुँजीपतिवर्गला शासन कायम ताजि । उद्योगधन्दा थेन छोङसे ह्राङ्बाङ याङ्जि । नाम्सादिमला दिला वर्ग नोन रेजि । तासाइ,  दिङ च्युइ न्हाङरि गेनाम ह्युल्बाला सेनादा स्यान्दो ह्युलरि पुइजि आन्हेम विद्रोहजुगु दुलपुङ्जि । क्रान्तिला मुख्य चोहो क्रामवेल डोङ्जि । थेला कोलादा गद्दीरि बाजि । तासाइ थेनोन ग्लेठिमला चोहो नोन आहिन्बा मुबा आन्हेम सैनिक चोहो नोन आरेबा मुबा । थेसे खाजिबाइ नोन थुमरि नेतृत्व पिन्बारि आहाम्नि आन्हेम राजीनामा पिन्तोजि ।

तिल्माला शत्रु ग्ले–ग्याल्बो सामन्त थेन पुँजीपति वर्ग डिक्जि । संसदसे बिबा अर्थात पुँजीपति वर्गला बहुमतसे पाङ्बा ङ्यान्बा सर्तरि पुँजीपति वर्ग थेन सामन्तवर्ग डिक्जि । बेलायतरि राजतन्त्र दोसि स्हेङ्जि । गेनाम ह्युल्बाला संघर्षकादे दुल्जि ।

चुनताम फ्रान्सेली क्रान्तिरी दोहो¥याइ तिजि । फ्रान्सेली राज्य क्रान्ति ताजि । पुँजीपतिवर्गसे ग्लेदा ग्यालोटिन बिबा म्हिसेबा मेसिनरि युसि ल्ुहइ सजाय पिन्जि । पुँजीपति वर्गला शासन स्हेङ्जि । लिच्छा दोसि पुँजीपतिवर्ग थेन सामन्तवर्ग डिक्जि । आन्हेम नेपोलियन बोनापार्टदा ग्ले घोषणा लाजि । बेलायतरी ह्राङ्नोन फ्रान्सरि नोन राजतन्त्र दोसि स्हेङ्जि ।

थेह्रङ्बान रुस थेन पूर्व युरोपेली समाजवादी ह्युलकादेरि समाजवादला लिब्रोरि विद्रोह थेन ल्हानान संघर्षकादे ताजि । समाजवादला ग्लारि दोसि पुँजीवाद डिछ्या स्हेङ्जि ।

चुह्राङ्लासि क्रान्ति थेन प्रतिक्रान्तिकादे तासिन चिमुला । समाजवादी डिछ्यासे ह्राङ्ला ज्याबा दानःन (जग) आयुदेदोना सैनिक, आर्थिक, कूटनैतिक, सामाजिक, साँस्कृतिक थेन छिमेकी ह्युलकादेरि सुताइ समाजवाद डाबाला लागिरि ज्याबा पक्ष आबाङ्नि बिसाम समाजवादी ह्युलकादेरि नोन प्रतिक्रान्ति, फिग्र्यापला आक्रमण थेन समाजलिब्रो थेन संघर्षला सम्भावनाकादे ताला । खाराङ्लासि सोभियत संघ थेन पूर्वी युरोपेली समाजवादी ह्युलकादेरि तामुबा । थेह्राङ्ताबारि साम्राज्यवादी ह्युलकादे थेन पुँजीवादी सेमतेनला नोन महत्वपूर्ण भूमिका ताला ।

समाजवाद पुँजीवाद असफल तासि लिच्छा हाबा प्रगतिशील राज्य डिछ्या हिन्ना । तासाइ, समाजवाद साम्यवादरि निबा गोर्कि संक्रमणकालीन दुइ हिन्ना । समाजवाद डाबा लिच्छा जेक्खेन मुतेबा ह्युलरि समाजवादी ह्युल साम्यवादी समाजरि सङ्क्रमण तासेदा मुला ।

साम्यवादी डिछ्यारि उत्पादनला मुतेबा स्रोतसाधन, उद्योग, कलकारखाना, ह्वारि, बु, साग्योइ, यातायातला मुतेबा साधन, हवाई सेवा मुतेबा समाजला तासेला मुला । थे दुइसाङरि क्योङ्सेन योग्यता आन्सारला गे थेन तोबा आन्सार ज्याला याङ्सेला मुला । समाजला मोक्कोन म्हिला चाबा क्वान्बा, गे थेन चिबा दिमला डिछ्या आन्हेम प्रसूति थेन केबाहिन्दे सिबा थेन दुर्सादोनाला मुतेबा डिछ्या समाजसे लाला । साम्यवादी समाज वर्ग आरेबा, राज्य आरेबा थेन शोषण आरेबा ताला । वर्ग आरेबा तामा थेरि दुल्दोबा हाच्युबान वर्ग आता । थेराङ्तासि थे डिछ्या दमनकारी राज्य आरेबा तामुला । चुराङ्लासि वर्ग आरेबा, शोषण आरेबा थेन राज्य आरेबा ताला । नाम्सा थेन सहरला फेबा म्हासेला मुला, । शारीरिक थेन बौद्धिक गेला नोन फेबा म्हासेला मुला ।

थे समाज स्हेङ्बारि लाबा गोर्कि दोङरापला दुइ नोन ल्हागतिसेला मुला । समाजवाद खाबारि ५० हिन्दे ग्यार्जा दिङ ल्हागतिसेला मुला । थेबिमा ल्हाना नोन दुइ ल्हागतिसेला मुला । समाजवाद थेन साम्यवाद गोर्कि ह्युलरि जेक्खे आहिन साजाम्बुलिङरिन ठाम्सेला मुला ।

समाजवाद साम्यवादरि दोबा बिमा ङ्हाच्छाला दुइ ओम सङ्क्रमणकाल हिन्ना । ह्याङ छारिब्योन ग्याम्से खेप्पा दोबा दुइ ह्राङ्बान हिन्ना । ब्योन दुइ समाजवाद ग्यामसे साम्यवादी समाजरि निबा सङ्क्रमणकाल हिन्ना ।

समाजवाद पुँजीवाद ग्याम्सेन ठुङ्बा डिछ्या हिन्ना बिले समाजवाद पुँजीवादला गर्भग्याम्से केवा किन्बा बिजाबुमो हिन्ना । खाराङ्लासि क्योलोलो केवा किन्बा लाइनुरि गर्भला का थेन नाइबा (फोहोर) बेर्बा तामुला थेराङ्लासि समाजवादी डिछ्यारि नोन पुँजीवादला ल्हानान ज्याबा आज्याबा प्रभाव नोन बेर्सि चिबा तामुला । पुँजीवादला दाग समाजवादी समाजला म्हिकादेरि भ्रष्टाचार, नाफा किन्बा ठिम, लोभ, व्यक्तिगत स्वार्थ, लेबाफेबा ह्राङ्बा आज्याबा प्रभावकादे तामुला ।

मुतेबा समाजवादी ह्युलकादेला क्रान्ति बिमा ङ्हाच्छा थेन लिच्छा गोर्कि दुइ आतामुला । सोभियत संघरि १९१७ ला दुइरि कादे कलकारखानाकादे फिग्र्याप ह्युल्ला मुबा आन्हेम गेनाम ह्युल्बाला आन्दोलन व्यवस्थित मुबा । सन् १९०५ थेन १९१२–१५ रि क्यार नोन च्योच्यो गेनाम ह्युल्बाला आन्दोलनकादे ताचिबा मुबा आन्हेम गेनाम कार्यकर्ता थेन गेनाम चोहोकादे नोन सेसि गोसिन निजिबा मुबा ।

जार ग्लेला सरकारसे थेर्ला बोल्शेभिक (कम्युनिस्ट) कादेता ह्युलग्याम तेजि । ह्युलग्याम तेबा गेनाम थेन कम्युनिस्टकादे ल्होलो ह्युलरि गे लासिकेन थे ह्युलकादेला गेनाम आन्दोलन ग्याम्से लोप्बा लामुबा । वोल्शेविककादेसे ल्होलो चिसाङकादे ग्याम्से सेबागोबा तामुबा थेन क्रान्तिलिच्छा ल्होलो ह्युल्ला कम्युनिस्ट सेमतेन थेन प्रभावता सुताइ प्रयोग रुसरि लामुबा । थेनिकादेतेन छ्याम क्योइमा नेपाली कम्युनिस्टकादेरि थेराङ्बा सोच आम्राङ्मुला । बुमछा ब्योनकादे फिग्र्याप ह्युलरि गेनाम दोसि फिग्र्याप ह्युलरि निबाला मुला । तासाइ तोङ्जा थेमे गुङरि गोर्किदा नोन थे ह्युलकादेला बारेरि छ्योइ ब्रिसि ह्युल्बादा सेनागोना आलानि । कम्युनिस्ट बिबा चोहोकादे रेमरेम चन्दा दुइबारि निमुबा । थेकारणसे समाजवादी समाजरि ब्योन, लोप्बोन, गेनाम, म्रिङकोला, लोप्खेन, प्राध्यापक थेन ज्येष्ठ नागरिककादे सुताइ डिक्सि चिबा तामुला । ह्युल थेन फिग्र्याप ह्युलला जानकारी थान्बा तामुला । ह्राङ थेन ह्राङ्ला थेमेता बिमा संगठन, ह्युल थेन ह्युल्बाला गेता प्राथमिकता पिन्मुला ।

समाजवादी ह्युल्ला ग्योइकाइ डोमा लामा थेरिनोन ह्राङ्लान आपाआमा सुताइ सामूहिक सम्पत्ति बिमा नोन व्यक्तिगत सम्पत्तिता ध्यान पिन्मुला । जाजामेकादेसे चिसाङजुगु थान्सि आपाआमाकादेला पुँजीवादी सेमतेनदा ह्रो लामुला । समाजवादला ङ्हाच्छाला रेकादेला मुतेबा गेरि नोन ज्यालारि च्योच्यो आतामुला । आर्थिक लिसे आहाम्बा ह्रेम्बोकोलातेन छ्याम आपाआमासे ह्राङ्ला जामेदा ब्रेल्साङ लासि पिन्बारि आम्हाइमुला । छार पुस्तासे समाजवाद थेन पुँजीवादला बारेरि आपाआमाकादेता डोना लापिन्मुला । नेपालला कम्युनिष्ट चोहोकादेसे मे मोइबा गेनामता मोहियानी याङ्तामदोना पिन्बला आरे । बरु ह्राङ लोन्पो मुमा सरकारी जग्गाला पुर्जा ह्राङ्ला मिनरि किन्मुला । तिका चुराङ्लासि नेपालली समाजवाद डाला ताला ओम ?

आउदिन ल्हाना ह्युल्बारि समाजवादला बारेरि प्रष्ट जानकारी आतादे दोना ओम थेदा सेमरि आकिन्तेदोना समाजवाद ङ्हाच्छा आवाङ । समाजवाद लिब्रो बाङसे बहुमत याङ्बा सरकारता फुप्ना लासेला मुला आन्हेम दुल्सेला मुला । खाराङ्लासि भारत, चिली थेन स्यान्दो पुँजीवादी ह्युलकादेरि पुँजीवादी डिछ्या दोसि स्हेङ्जि ।

समाजवादग्याम साम्यवादरि दोबरी २–३ पुस्ता ल्हागातितोसेला मुला । ३३ दिङ्ला पुस्ता गि हिन्ना । चुनाव डाजि बितेमा थे समाजवाद आहिन । पुँजीवादी डिछ्यारि लोन्पोमण्डलरि निबा थे पार्टीला चोहो ह्राङ्नोन पुँजीवादी डिछ्याला समर्थक हिन्ना । फिग्र्याप ह्युल्ला गैरसरकारी गेन्दुनला डलरसे गोलीसे डाबारि आहाम्बा कम्युनिस्टकादेदा देबाः (सजिलो) लासि डामुला । लोप्खेन, प्राध्यापक, वकिल, डाक्टर, बुद्धिजीवी थेन गेनाम ह्युल्बासे चु ताम गोसिसेसि ङ्हाच्छ वाङ्तोला । 
काभ्रे ।